CAPOEIRA: Gra, walka czy taniec
W yobraź sobie, że jesteś w Sao Salvador w Bahii, mistycznej stolicy kultury afrobrazylijskiej. Kiedy przechadzasz się brukowanymi uliczkami starej części miasta, wyczuwasz pulsującą energię, która przed wiekami przybyła tu z Afryki. Energia ta obecnie stanowi podstawę codziennego życia i kultury Brazylii. Jest bardzo gorąco, a promienie słońca odbijają się w szmaragdowoniebieskich wód Bahia de Todos os Santos (Zatoki Wszystkich Świetych). Bladoniebieskie niebo służy za olśniewające tło dla pomalowanych na pastelowe kolory domków stojących wzdłuż wąskich uliczek.
Na chodnikach roi sie od tłumów- ostatecznie nie mamy tu doczynienia z miastem nastawionym na komunikację samochodową, jak inne współczesne metropolie. Tutaj Jezdnie i chodniki służą za miejsce spotkań, gdzie ludzie się gromadzą, załatwiaja interesy, gawędzą ze sobą, flirtują lub po prostu wystają bez celu.
Kiedy tak przechadzasz się uliczkami, słyszysz nagle jakiś intrygujący dźwięk, ledwo słyszalny pośród gwaru głośnych rozmow i śmiechów. Dobiegająca z oddali hipnotyczna muzyka wabi cię do siebie, więc postanawiasz pójść jeje śladem w labirynt krętych uliczek.
Udaje ci się przepchać przez tlum i stanąc bliżej środka kręgu. Stoi tam grupka męszczyzn, którzy klaszczą w ręce do rytmu muzyki. Niektórzy z nich mają nagie torsy, a po ich doskonale umięśnonych szczupłych ciałach widać, że uprawiają jakąś bardzo zdyscyplinowaną formę aktywności fizycznej.
Jednocześnie twoja intuicja podpowiada ci, że ich sposób poruszania się świadczy, iż są dobrze obeznani z jakimś rodzajem kultury wojowniczej czy może sztuki walki.
Naprzeciw nich widzisz zespół perkusyjny grający niezwykłą muzykę, która pierwsza przykuła twoją uwage. obok ciebie stoi trzech męszczyzn, grających na długich instrumentach w kształcie łuku (berimbau), a towarzyszy im czterech innych, którzy graja na czymś w rodzaju tamburynu (pandeiro) i konga (atabaque).
Odczuwasz jednocześnie zdumienie i zaintrygowanie . Nie potrafisz powiedzieć, czego wlaściewie jestes świadkiem. Gratulacje- właśnie po raz pierwszy ujrzałeś roda de capoeira.
Pytanie, jakie po raz pierwszy zadawałeś, kiedy ujrzałeś akcję w kręgu, powróciło do ciebie z całą moca: czy to jest walka, czy jakiś rodzaj tańca? A może byla to gra, jogo?
Odpowiedź jest oczywista- była to walka, taniec i gra, nawet jeszcze więcej.
Bardzo trudno zdefiniować, czym jest capoeira. Przyklady jakoś niezupełnie tu pasują. Nie da się zaklasyfikować jej do którejś ze znanych i ustalonych kategorii- jako tańca, walki, sztuki wojennej itd.
Zachodnie umysły, przyzwyczajone do drobiazgowego analizowania i klasyfikowania ludzi, zdarzeń i przedmiotów oraz przypisywania ich do szczegółowych i standardowych kategorii, mogą mieć zasadniczą trudność z uchwyceniem istoty i zrozumieniem, czym naprawdę jest to coś, co zwie się "capoeira". Jeśli jednak uwolnimy się od wymagań naszych ścisłych umysłów i po prostu będziemy przyglądać się grze pośrodku roda, prawdopodobnie uda nam się intuicyjnie pojąć, co tu się dzieje: Jest to coś, czego doświadczyliśmy, będąc dziećmi, kiedy bawiliśmy się, a wymyślone przez nas i naszych przyjaciół gry i zabawy całkowicie nas pochłaniały. Kluczowe tutaj słowa to kreatywnośc, improwizacja, fantazja, piekno i wyobraźnia. Ale to nie wszystko. Równie ważny jest rytułał, niebezpieczeństwo, a czasem nawet przemoc.
Rzeczywistość gry nie polega tylko tutaj na sumie kopnieć, metod treningowych i sekwencji. W czasie gry każdy tworzy wyjątkowe sytuacje, w których pojawie się możliwość wyprowadzenai tego, czy innego kopnięcia, lub tez zachowania się w ten czy inny sposób.
Wraz z rozwojem twojej gry stajesz sie świadomy faktu, że caspoeira nie opiera się na ataku, lecz na esquivas, zbliżeniu się do przeciwnika pod jego noga w wykopie i kontatakowaniu go lub podcieciu.
Później- wiele lat później - capoerista odczuwa pałającą potrzebę wzbogacenia swojej gry aspektami, które maja niewiele wspólnego z technikami uderzen czy kopnięć, lecz dotycza raczej rytułału gry. Wtedy pojawia sie chęć nauczenia się elementów stylu Angola.
Filozofia i korzenie capoeiry wzięły się z wiedzy i doświadczeń wielu pokoleń graczy- jak grali w roda i jak radzili sobie w grze życia.
Zapożyczone z książki Nestora Capoeira "Capoeira, Sztuka walki, muzyka, taniec, życie"
